ေနာက္ထပ္ေတြ႕ျဖစ္ရင္ - ရသ ft Jenny
Download
Friday, July 20, 2012
Saturday, July 14, 2012
Thursday, July 12, 2012
ေဆးလိပ္ နဲ႔ ကင္ဆာ
ေဆးလိပ္ေသာက္တာနဲ႔ ကင္ဆာ ဆက္စပ္တာမွာ အဆုပ္ကင္ဆာက
ထိပ္မွာေနတယ္္။ Lung cancer death အဆုပ္-ကင္ဆာနဲ႔ ေသဆံုးရသူ အားလံုးထဲမွာ
ေယာက္်ားဆိုရင္ ၉ဝ% မိန္းမဆိုရင္ ၈ဝ% ဟာ Cigarette smoking စီးကရက္
ေသာက္တာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။
စီးကရက္ေဆးထဲမွာ Ingredients ဓါတ္အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၅၉၉ ပါျပီး၊ မီးရွိဳ႕လိုက္ရင္ Chemicals ဓါတ္အမ်ိဳးေပါင္း ၄ဝဝဝ ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီအထဲက ၄ဝ မကတာေတြဟာ Carcinogens ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြ ျဖစ္တယ္။ ေသဆံုးရျခင္း အေၾကာင္းရင္း ေတြထဲမွာ ကင္ဆာက ဒုတိယ လိုက္တယ္။ ကင္ဆာ မွန္သမွ် ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ ဆရာဝန္ေတြ သိပ္မသိၾကေသးဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဆုပ္-ကင္ဆာဟာ ေဆးလိပ္နဲ႔ ဆက္စပ္တယ္လို႔ သိလာရတဲ့ ပဌမဆံုးေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။
• ကင္ဆာအမ်ိဳးမ်ိဳးထဲမွာ Lung cancer အဆုပ္ကင္ဆာက ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈေတြထဲမွာ ထိပ္ရွိတယ္။ စီးကရက္က အဓိက တရားခံဘဲ။
• စီးကရက္ မေသာက္သူေတြထက္ ေသာက္သူေတြကို ယွဥ္ရင္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ ၂၃ ဆ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ၁၃ ဆ အဆုပ္ကင္ဆာ ပိုျပီးျဖစ္ေစတယ္။
• အဆုပ္ကင္ဆာျဖစ္သူေတြထဲက ေဆးလိပ္ေသာက္လို႔ ေယာက္်ားေတြမွာ ၉ဝ%၊ မိန္းမေတြမွာ ၈ဝ% ေသဆံုးၾကတယ္။
• ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္က အဆုပ္ကင္ဆာ လူနာသစ္ေပါင္း ၁၇၁၉ဝဝ ထဲက ၁၅၇၂ဝဝ ေလာက္နီးနီး Lung cancer နဲ႔ ေသဆံုးခဲ့တာေတြ႔ရတယ္။
• ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္ Surgeon General's report အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဆးလိပ္ေသာက္တာနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ ကင္ဆာေတြဟာ Oral cavity အာခံတြင္း-ကင္ဆာ၊ Pharynx အာေခါင္-ကင္ဆာ၊ Larynx ေလျပြန္-ကင္ဆာ၊ Esophagus အစာျမိဳျပြန္-ကင္ဆာ၊ Bladder ဆီးအိမ္-ကင္ဆာ၊ Stomach အစာအိမ္-ကင္ဆာ၊ Cervix သားအိမ္ဝ-ကင္ဆာ၊ Kidney ေက်ာက္ကပ္-ကင္ဆာ၊ Pancreas သရက္ရြက္-ကင္ဆာ နဲ႔ Acute myeloid leukemia (လူကီးမီးယား) ေသြး-ကင္ဆာေတြကလဲ ေဆးလိပ္ ေသာက္တာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ ရွိတယ္လို႔ ပါရွိခဲ့တယ္။
• ေဆးလိပ္လဲေသာက္၊ အရက္လဲေသာက္သူေတြမွာ ပိုျဖစ္ၾကရတာက Laryngeal cancer ေလျပြန္ကင္ဆာျဖစ္တယ္။ ၂ဝဝ၃ တံုးက ဒီေရာဂါနဲ႔ လူေပါင္း ၃၈ဝဝ ေသဆံုးခဲ့ရတယ္။
• ေဆးလိပ္ မ်ားမ်ားေသာက္တာနဲ႔ အျဖစ္မ်ားတာလဲ ဆက္စပ္မႈရွိတယ္။
• ေဆး-ေဆးလိပ္ထဲက Nicotine ကို Cancer-causing substances ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့ဓါတ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။
• ကင္ဆာကိုျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ဓါတ္ေတြထဲမွာ ထင္ရွားတာေတြကေတာ့ Arsenic, Benzene, Beryllium, 1,3–Butadiene, Cadmium, Chromium, Ethylene oxide, Nickel, Polonium-210, Vinyl chloride ျဖစ္တယ္။
• Other toxic chemicals တျခား အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစတဲ့ ဓါတ္ေတြကေတာ့ Formaldehyde, Benzo[α]pyrene, Toluene ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။
• Tobacco ေဆး မွန္သမွ် Harmful ေရာဂါရေစမယ္။ Addictive စြဲေစတယ္။
Secondhand smoke သူမ်ားေသာက္တဲ့ ေဆးလိပ္ေငြ႔ရွဴလို႔လဲ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ေစတယ္။ ဥပမာ Heart disease ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ဘို႔ ၂၅-၃ဝ% ပိုေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာ အဲလိုျဖစ္ရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မျပည့္တဲ့ကေလး ေမြးလာႏိုင္တယ္။ ကေလးေတြမွာ ဆိုရင္ Sudden infant death syndrome (SIDS) ရုတ္တရက္ ကေလးငယ္ ေသဆံုးျခင္း၊ Ear infections နားေရာင္၊ Colds အေအးမိ၊ Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Bronchitis ေလျပြန္ေရာင္၊ Asthma ပန္းနာေတြ ပိုျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
စီးကရက္ေဆးထဲမွာ Ingredients ဓါတ္အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၅၉၉ ပါျပီး၊ မီးရွိဳ႕လိုက္ရင္ Chemicals ဓါတ္အမ်ိဳးေပါင္း ၄ဝဝဝ ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီအထဲက ၄ဝ မကတာေတြဟာ Carcinogens ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြ ျဖစ္တယ္။ ေသဆံုးရျခင္း အေၾကာင္းရင္း ေတြထဲမွာ ကင္ဆာက ဒုတိယ လိုက္တယ္။ ကင္ဆာ မွန္သမွ် ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ ဆရာဝန္ေတြ သိပ္မသိၾကေသးဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဆုပ္-ကင္ဆာဟာ ေဆးလိပ္နဲ႔ ဆက္စပ္တယ္လို႔ သိလာရတဲ့ ပဌမဆံုးေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။
• ကင္ဆာအမ်ိဳးမ်ိဳးထဲမွာ Lung cancer အဆုပ္ကင္ဆာက ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈေတြထဲမွာ ထိပ္ရွိတယ္။ စီးကရက္က အဓိက တရားခံဘဲ။
• စီးကရက္ မေသာက္သူေတြထက္ ေသာက္သူေတြကို ယွဥ္ရင္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ ၂၃ ဆ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ၁၃ ဆ အဆုပ္ကင္ဆာ ပိုျပီးျဖစ္ေစတယ္။
• အဆုပ္ကင္ဆာျဖစ္သူေတြထဲက ေဆးလိပ္ေသာက္လို႔ ေယာက္်ားေတြမွာ ၉ဝ%၊ မိန္းမေတြမွာ ၈ဝ% ေသဆံုးၾကတယ္။
• ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္က အဆုပ္ကင္ဆာ လူနာသစ္ေပါင္း ၁၇၁၉ဝဝ ထဲက ၁၅၇၂ဝဝ ေလာက္နီးနီး Lung cancer နဲ႔ ေသဆံုးခဲ့တာေတြ႔ရတယ္။
• ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္ Surgeon General's report အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဆးလိပ္ေသာက္တာနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ ကင္ဆာေတြဟာ Oral cavity အာခံတြင္း-ကင္ဆာ၊ Pharynx အာေခါင္-ကင္ဆာ၊ Larynx ေလျပြန္-ကင္ဆာ၊ Esophagus အစာျမိဳျပြန္-ကင္ဆာ၊ Bladder ဆီးအိမ္-ကင္ဆာ၊ Stomach အစာအိမ္-ကင္ဆာ၊ Cervix သားအိမ္ဝ-ကင္ဆာ၊ Kidney ေက်ာက္ကပ္-ကင္ဆာ၊ Pancreas သရက္ရြက္-ကင္ဆာ နဲ႔ Acute myeloid leukemia (လူကီးမီးယား) ေသြး-ကင္ဆာေတြကလဲ ေဆးလိပ္ ေသာက္တာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ ရွိတယ္လို႔ ပါရွိခဲ့တယ္။
• ေဆးလိပ္လဲေသာက္၊ အရက္လဲေသာက္သူေတြမွာ ပိုျဖစ္ၾကရတာက Laryngeal cancer ေလျပြန္ကင္ဆာျဖစ္တယ္။ ၂ဝဝ၃ တံုးက ဒီေရာဂါနဲ႔ လူေပါင္း ၃၈ဝဝ ေသဆံုးခဲ့ရတယ္။
• ေဆးလိပ္ မ်ားမ်ားေသာက္တာနဲ႔ အျဖစ္မ်ားတာလဲ ဆက္စပ္မႈရွိတယ္။
• ေဆး-ေဆးလိပ္ထဲက Nicotine ကို Cancer-causing substances ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့ဓါတ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။
• ကင္ဆာကိုျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ဓါတ္ေတြထဲမွာ ထင္ရွားတာေတြကေတာ့ Arsenic, Benzene, Beryllium, 1,3–Butadiene, Cadmium, Chromium, Ethylene oxide, Nickel, Polonium-210, Vinyl chloride ျဖစ္တယ္။
• Other toxic chemicals တျခား အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစတဲ့ ဓါတ္ေတြကေတာ့ Formaldehyde, Benzo[α]pyrene, Toluene ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။
• Tobacco ေဆး မွန္သမွ် Harmful ေရာဂါရေစမယ္။ Addictive စြဲေစတယ္။
Secondhand smoke သူမ်ားေသာက္တဲ့ ေဆးလိပ္ေငြ႔ရွဴလို႔လဲ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ေစတယ္။ ဥပမာ Heart disease ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ဘို႔ ၂၅-၃ဝ% ပိုေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာ အဲလိုျဖစ္ရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မျပည့္တဲ့ကေလး ေမြးလာႏိုင္တယ္။ ကေလးေတြမွာ ဆိုရင္ Sudden infant death syndrome (SIDS) ရုတ္တရက္ ကေလးငယ္ ေသဆံုးျခင္း၊ Ear infections နားေရာင္၊ Colds အေအးမိ၊ Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Bronchitis ေလျပြန္ေရာင္၊ Asthma ပန္းနာေတြ ပိုျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
လွယံုမက ဝခ်င္ေသးရင္
ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တိုးခ်င္တာ လြယ္တဲ့ကိစၥေတာ့ မဟုတ္ပါ။ “ငါးက်ီးေျခာက္
ၾကပ္တင္”လို႔၊ “ငါးေဖါင္ရိုးေျခာက္” လို႔ အေခၚခံေနရသူမ်ားလို၊ ေမြးရာပါ
မ်ိဳးဗီဇကိုက Skinny body type ခပ္ပိန္ပိန္ သမားမ်ားအတြက္ဆို ပိုခက္မည္။
ငါးမွာေတာင္ ပိန္ရင္ ငါးရာမသြင္းဘူး ထင္ပါရဲ႕။
ဝခ်င္ရင္ အရင္ဆံုး ေရာဂါဘယေတြ ကင္းေနဘို႔ လိုပါတယ္။ သိတဲ့အတိုင္း နာတာရွည္ ေရာဂါေတြက လူကို ပိန္သြား ေစပါတယ္။ TB, HIV-AIDS ကင္ဆာ၊ လည္ပင္ၾကီးေဟာ္မုန္းမ်ားေနသူ စတာေတြပါ။ တီဘီ ျဖစ္ေနသူတေယာက္ ေဆးပါတ္လည္လို႔ ေပ်ာက္လာရင္ ေသျခာေပါက္ ဝလာပါတယ္။ တိတိက်က် ဆိုရရင္ ညိဳျပီး ဝလာတာပါ။
ခပ္လြယ္လြယ္ သေဘာေပါက္ေအာင္ေျပာရရင္ ဝခ်င္ရင္ ၾကီးၾကီးၾကံပါေလ။ အိႏၵိယကို ေရာက္ခါစ ဦးေမာသီရိ ဆိုတဲ့ စာေပဆုရဘူးသူ မိတ္ေဆြၾကီးကေပးတဲ့ အၾကံတခုက ဘာလဲဆိုေတာ့ “တံငါျဖစ္မွေတာ့ ငါးၾကီးၾကီးမွ်ားပါ” တဲ့။ သူက အေျပာတင္ မဟုတ္ဘူး။ အဂၤလိပ္စကား တလံုးမွ မတတ္ေပမဲ့ သတၱိေကာင္းလွတဲ့ တိုင္းရင္းသူတေယာက္ကို ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ဆိုသူနဲ႔ ေတြ႔ေအာင္ အားလဲေပး၊ အကူညီလဲ ေပးခဲ့တဲ့သူပါ။
ၾကီးၾကီးၾကံဘို႔ရာ တခါစား မ်ားမ်ား၊ အၾကိမ္လဲ မ်ားမ်ား၊ ထမင္းလုပ္ ၾကီးၾကီး၊ ထမင္းပန္းကန္အစား ဇလံု၊ ဇြန္းဆိုရင္ ေယာက္ခ်ိဳ သံုးပါ။ အေတြ႔အၾကံဳအရ ေျပာရရင္ လူေကာင္ၾကီးသူေတြ လက္ေရးလက္သား ေသးေသး၊ လက္မွတ္က ငယ္ငယ္ေလး ျဖစ္တတ္တယ္။ အဲေတာ့ လက္ေရးပါ ေျပာင္းခ်င္ ေျပာင္းလို႔ အၾကံေပးရမလားဘဲ။
ဝခ်င္ရင္ အေလး(ဝိတ္) မ, တာ ျငင္းစရာေတာ့ မရွိပါ။ မ်ားမ်ားစားဘို႔ေလာက္ေတာ့ မထိေရာက္ပါ။ ပိန္သူေတြရဲ႕ ဇီဝကမၼ ဆိုတဲ့ သက္ရွိတို႔ ထံုးစံလုပ္ေပးေနရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ကုိယ္၌က ျမန္ျမန္ၾကီး လုပ္ေနသူေတြ ျဖစ္လို႔ (ကယ္လိုရီ) ေတြ ပိုရဘို႔ လိုပါတယ္။ စာသင္သလို ေျပာရရင္ အဆင့္ ၅ ဆင့္ရွိတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ခ်ိန္ထားပါ။
၁။ ခါတိုင္း တေန႔မွာ (ကယ္လိုရီ) ဘယ္ေလာက္ စားေနသလဲ။
၂။ စားေနတာထက္ ၅ဝဝ (ကယ္လိုရီ) ပိုစားပါ။ စားႏိုင္ေအာင္ တေန႔ ၃ ထပ္ကေန ၄-၅ ထပ္ စားျပစ္လိုက္ပါ။
၃။ (ဝိတ္)မ ပါ။ Gym သြားခ်င္သြား၊ အိမ္မွာဘဲ လုပ္လုပ္။
၄။ အေလးခ်ိန္ ျပန္ခ်ိန္ပါ။ တပါတ္အျပီး ၁-၂ ေပါင္တိုးရင္ ေကာင္းတယ္။ ၁ဝ ေပါင္ မတိုးခ်င္ပါနဲ႔။ က်န္းမာေရးအရ အေကာင္း မဟုတ္ပါ။ ၁ လကုန္ရင္ ၅-၈ ေပါင္ တိုးတာ ေကာင္းတယ္။
၅။ အေလးခ်ိန္ ဆက္မတိုးရင္ ေနာက္ထပ္ (ကယ္လိုရီ) ၂၅ဝ ပိုစားပါေလ။
တေန႔ (ကယ္လိုရီ) ဘယ္ေလာက္လိုတာ သိဘို႔ “ဦးတိက်” ေတြအတြက္ ေဖၚျမဴလာ ရွိတယ္။ အရင္ဆံုး ဘာမွမလုပ္ဘဲ ေနတဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ လိုမဲ့ႏႈန္းထားကို တြက္ရတယ္။ Resting Metabolic Rate (RMR) လဲေခၚတယ္ Basal Metabolic Rate (BMR) လဲေခၚတယ္။ လမ္းလဲမေလ်ာက္၊ ေျပးလဲမေျပး၊ အသားေလးေနတံုး ကိုယ္ခႏၶာက အသက္ရွဴဘို႔၊ ႏွလံုးခုန္ဘို႔၊ အစာေျခေနဘို႔ စတာေတြရဲ႕ ဇီဝအလုပ္ေတြအတြက္ လိုအပ္ခ်က္ကို ေျပာတာပါဘဲ။
ပ်င္းေတာ့ ပ်င္းစရာၾကီး။ သခ်ၤာလို ထပ္ရွင္းရအုန္းမယ္။
RMR = 9.99w + 6.25h - 4.92a + 166g-161
w = ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ကီလိုဂရမ္၊ h = အရပ္ စင္တီမီတာ၊ a = အသက္ ႏွစ္၊ g = က်ား-မ၊ (က်ား = 1 မ = 0)
တေန႔တာလိုမဲ့ (ကယ္လိုရီ) သိဘို႔ RMR ကို 1.25 နဲ႔ ေျမွာက္လိုက္ပါ။
ပိုျပီး စားႏိုင္ေအာင္ စားပံုစားနည္း ေျပာင္းသင့္ရင္ ေျပာင္းရမယ္။ အဝစား ၃ ခါနဲ႔ သြားရည္စာ ၂ ခါ၊ ၃ ခါ စားပါ။ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဘက္ရည္ ေသာက္မဲ့အစား၊ ႏြားႏို႔၊ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ ေသာက္ပါ။ ေပါင္မံု႔စားရင္ အညိဳက အျဖဴထက္ ပိုတယ္။ အသီးအရြက္မွာလဲ ေရမ်ားမ်ား ပါတာမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ေဂၚဖီ၊ ပဲစိမ္းစားဥ၊ သခြါးသီးတို႔ထက္ အာလူး၊ ပဲမ်ိဳးစံု၊ မံုလာဥနီ၊ ေျပာင္းဖူး တို႔က သာတယ္။ အသီးေတြဆိုရင္ လိမ္ေမာ္၊ ပိခ်္၊ ဇီးသီး၊ ဖရဲသီးေတြထက္ ငွက္ေပ်ာသီး၊ သစ္ေတာ့သီး၊ ေထာပတ္သီး၊ နာနတ္သီး၊ ပန္းသီးေတြက သာတယ္။ (ဆု-ပ္)ဆိုတဲ့ ဟင္းရည္ဆိုရင္ (ခရင္)ပါတာက အၾကည္ရည္ထက္ သာတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္သမွ် အစားအေသာက္ေတြထဲမယ္ စားသံုးဆီ ထည့္ရပါမယ္။ သံလြင္ဆီ၊ စားအုန္းဆီ၊ ေထာပတ္ဆီတို႔က ေနၾကာေစ့ဆီ၊ ပဲဆီတို႔ထက္ သာတယ္။ သာတယ္ဆိုတာ (ကယ္လိုရီ) ပိုရတာကို ေျပာတာပါ။ ေရွာင္သင့္တာေတြကေတာ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ မကိုက္တဲ့ trans-fats ေတြမ်ားတဲ့ (ပက္စထရီ)၊ ကိတ္၊ ကြတ္ကီး၊ ျပဳျပင္ထားတဲ့ အသား-ငါး၊ (မာဂ်ရင္)၊ အလြယ္ဝယ္ရတဲ့ အစားအစာေတြပါ။
မျဖစ္မေနစားရမွာက (ပရိုတင္း) ဓါတ္ပါ အစာေတြ ျဖစ္တယ္။ အသားမ်ိဳးစံု၊ ငါးမ်ိဳးစံု။ စားႏိုင္တဲ့ အသားအမ်ိဳးမ်ိဳးအျပင္ (ကယ္လိုရီ) မ်ားမ်ားပါတဲ့ ေထာပတ္၊ ဒိန္၊ (ေအာလစ္ဖ္)ဆီ၊ (ခရင္မ္)ဆိုတာေတြ ထပ္ျဖည့္ပါ။ အသားမစားသူေတြလဲ ဝႏိုင္တာပါ။ ၾကြက္သားေတြ မာတင္းျပီး သန္ခ်င္ရင္ေတာ့ အသားစားသူမ်ားက ပိုသာပါတယ္။
စိတ္လႈတ္ရွားမႈေတြဟာ (ကလ္လိုရီ) အေတာ္ ျဖဳန္းျပစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ စိတ္ေအးေအးထားပါ။ လြမ္းစရာ ဝတၱဳေတြ မဖတ္နဲ႕။ ေဟာလိဝုဒ္က သရဲကား၊ (ေအလီယန္)ကား၊ (အက္ရွင္)ကားေတြ မၾကည္နဲ႔၊ ဇာတ္ မနာနာေအာင္ ရိုက္ထားတဲ့ ကိုရီးယားကား၊ ကုလားကားေတြ မၾကည့္နဲ႕။ ဗမာေတြ ဒါေၾကာင့္ ပိန္ေနတာ။
စားခိုင္းတာေတာ့ ဟုတ္ပါျပီ၊ စားခ်င္စိတ္ ပိုေကာင္းေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ ဗီတာမင္ B အုပ္စု ေဆးေတြက အေထာက္အပံ့ ျပဳပါတယ္။ Cyproheptadine (Cypon) ဆိုတဲ့ေဆးက (အလာဂ်ီ) စတာေတြအတြက္ ျဖစ္ေပမဲ့ Anorexia nervosa ေခၚတဲ့ စားခ်င္ေသာက္ခ်င္စိတ္ နည္းေနသူေတြကိုလဲ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးေတြဟာ နဲနဲေလး ျဖစ္လိုက္တာနဲ႔ က်သြား၊ ပိန္သြားျဖစ္တတ္တယ္။ (Cypon) တိုက္ရင္လဲ ခဏနဲ႔ ျပန္စားခ်င္ လာၾကမယ္။
ေနာက္တခုက အစပ္စားတဲ့လူ၊ (မဆလာ)ၾကိဳက္သူ၊ အခ်ဥ္ပါမွဆိုသူေတြ ခံတြင္းေတြ႕ရင္ စားသာစားပါေလ။ အစပ္တို႔၊ ဟင္းခပ္အေမႊးအၾကိဳင္တို႔ဆိုတာ စားခ်င္လာေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ တန္ခိုးရွိတယ္။ တရူပ္နံနံ (ၾကံမဆိုင္) ခပ္ထားတဲ့ ဟင္းခ်ိဳရည္က ပိုခ်ိဳသလို မဟုတ္လား။ “ႏွာညြန္႔ကို ျခဴတတ္ေသာ” ဆိုတဲ့အစားေပါ့။ ငရုပ္သီးက မတူတဲ့ အက်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳး ရေစပါတယ္။ အစပ္ေတြဟာ (ကယ္လိုရီ) ပိုသံုးလို႔ ပိန္ေစတယ္။ အစပ္ပါမွ စားခ်င္စိတ္ပိုလို႔ ဝေစမယ္။
ကိုယ္ခႏၶာ ၾကီးထြားေစတဲ့ ေဟာ္မုန္းဆိုတာ လူ႔ဦးေႏွာက္ကေန ထုတ္ေပးေနတယ္။ အေလးမသူမ်ား ၾကြက္သားေတြ သန္မာလာတာ သူ႔အစြမ္းပါ။ သဘာဝ မဟုတ္ဘဲ အပိုေဆာင္းခ်င္သူေတြအတြက္ (စတီရြိဳက္) ေဟာ္မုန္း ေဆးေတြလဲ ရွိပါတယ္။ Human Growth hormone (HGH), Growth factors and Testosterone-based analogs ဆိုတာေတြပါ။ ဒီေဆးေတြကို အရြယ္လြန္သူ ေယာက္်ားေတြအတြက္ေရာ အားကစားသမားမ်ားအတြက္ပါ သံုးေနတာျဖစ္တယ္။ အိုလံပစ္ ဆုတံဆိပ္ ျပန္အပ္သူေတြ မနည္းေတာ့ဘူး မဟုတ္လား။ ေဟာ္မုန္းဆိုတာ အစြမ္းၾကီးသလို သတိၾကီးၾကီးလည္းထား သံုးရတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။
ဂ်ပန္ (ဆူမို) နပမ္းသမားနည္းက “(ကယ္လိုရီ)မ်ားတဲ့ အစာေတြစား၊ အဆီ မမ်ားေစနဲ႔”။ (အင္စူလင္) ဆိုတဲ့ သၾကားဓါတ္ ထိန္းတဲ့ ေဟာ္မုန္းကို ဆြေပးလို႔၊ (ကယ္လိုရီ) မ်ားရင္ သိမ္းထားတဲ့ အဆီကို ထုတ္မသံုးစရာ မလိုေတာ့ဘူး။ တခါတည္း မ်ားမ်ား စားႏိုင္ေအာင္ တခ်ိဳ႕က မနက္ေစာေစာစာ မစားဘဲေနတယ္။ သူလို ကိုယ္လိုေတြက တေန႔မွ ၂ဝဝဝ-၃ဝဝဝ သာ စားတယ္။ (ဆူမို) နပမ္းသမားေတြ တေန႔ကို (ကယ္လိုရီ) ၆ဝဝဝ ကေန ၂ဝဝဝဝ အထိ စားသတဲ့။ အရက္ (ဘီယာ)လဲ ေသာက္ပါတဲ့။ သူလို ကိုယ္လိုဘဲေပါ့။ တထိုင္ထဲ ဘီယာ ဗူး ၁ဝဝ ကုန္သူဆိုတာ ရွိဆိုဘဲ။ ေလ့က်င့္ခန္းကို ပိုျပီး၊ ျပင္းျပင္း ထံထံ၊ ေန႔စဥ္မွန္မွန္၊ လုပ္တာေၾကာင့္ စားခ်င္စိတ္ေတြ ပိုလာေစတယ္။
က်န္းမာေရးသတင္း အသစ္စက္စက္တခုက ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ ေမ်ာက္ေတြကို စုထားျပီး စမ္းတဲ့အခါ၊ အေကာင္ၾကီး ေတြက ႏိုင္ခ်င္တာေၾကာင့္ စိတ္ညစ္ရတဲ့ ေမ်ာက္ေတြမွာ အဆီစုျပီး၊ ဝမ္းေခါင္း က်ယ္လာသတဲ့။ ေကာက္ခ်က္ဆြဲရင္ စိတ္ဒုကၡရရင္ ဝတယ္ဆိုဘဲ။ ႏိုင္လိုမင္းထက္ အႏွိပ္စက္ခံေနရသူမ်ား အေတာ္ဘဲေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဒီ သီအိုရီက လူေတြအတြက္ မွားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ဆိုရင္ အမွားၾကီး မွားတယ္။ စိတ္ေသာက မ်ားတိုင္းသာ ဝရရင္လား ဗမာျပည္မွာ (ဆူမို) သမားခ်ည္းသာ ျဖစ္ေတာ့မယ္။
ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ “ေရာဂါ ကင္ရွင္း၊ ထမင္းဟင္း မ်ားမ်ား၊ ေဆးဝါးလဲစား၊ အေလးလဲ မပါ” ခင္ဗ်ား။ စားနည္းလည္း သိျပီ။ စားခ်င္ေအာင္ လုပ္နည္းလည္း သိျပီ။ စားခ်င္တာ စားႏိုင္တဲ့ဘဝမ်ိဳး ရဘို႔ကေတာ့ ေမ်ာက္ဆိုးမ်ား ႏွိပ္စက္တာ မခံၾကပါနဲ႔ ခင္ဗ်ား။
Dr. တင့္ေဆြ
ဝခ်င္ရင္ အရင္ဆံုး ေရာဂါဘယေတြ ကင္းေနဘို႔ လိုပါတယ္။ သိတဲ့အတိုင္း နာတာရွည္ ေရာဂါေတြက လူကို ပိန္သြား ေစပါတယ္။ TB, HIV-AIDS ကင္ဆာ၊ လည္ပင္ၾကီးေဟာ္မုန္းမ်ားေနသူ စတာေတြပါ။ တီဘီ ျဖစ္ေနသူတေယာက္ ေဆးပါတ္လည္လို႔ ေပ်ာက္လာရင္ ေသျခာေပါက္ ဝလာပါတယ္။ တိတိက်က် ဆိုရရင္ ညိဳျပီး ဝလာတာပါ။
ခပ္လြယ္လြယ္ သေဘာေပါက္ေအာင္ေျပာရရင္ ဝခ်င္ရင္ ၾကီးၾကီးၾကံပါေလ။ အိႏၵိယကို ေရာက္ခါစ ဦးေမာသီရိ ဆိုတဲ့ စာေပဆုရဘူးသူ မိတ္ေဆြၾကီးကေပးတဲ့ အၾကံတခုက ဘာလဲဆိုေတာ့ “တံငါျဖစ္မွေတာ့ ငါးၾကီးၾကီးမွ်ားပါ” တဲ့။ သူက အေျပာတင္ မဟုတ္ဘူး။ အဂၤလိပ္စကား တလံုးမွ မတတ္ေပမဲ့ သတၱိေကာင္းလွတဲ့ တိုင္းရင္းသူတေယာက္ကို ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ဆိုသူနဲ႔ ေတြ႔ေအာင္ အားလဲေပး၊ အကူညီလဲ ေပးခဲ့တဲ့သူပါ။
ၾကီးၾကီးၾကံဘို႔ရာ တခါစား မ်ားမ်ား၊ အၾကိမ္လဲ မ်ားမ်ား၊ ထမင္းလုပ္ ၾကီးၾကီး၊ ထမင္းပန္းကန္အစား ဇလံု၊ ဇြန္းဆိုရင္ ေယာက္ခ်ိဳ သံုးပါ။ အေတြ႔အၾကံဳအရ ေျပာရရင္ လူေကာင္ၾကီးသူေတြ လက္ေရးလက္သား ေသးေသး၊ လက္မွတ္က ငယ္ငယ္ေလး ျဖစ္တတ္တယ္။ အဲေတာ့ လက္ေရးပါ ေျပာင္းခ်င္ ေျပာင္းလို႔ အၾကံေပးရမလားဘဲ။
ဝခ်င္ရင္ အေလး(ဝိတ္) မ, တာ ျငင္းစရာေတာ့ မရွိပါ။ မ်ားမ်ားစားဘို႔ေလာက္ေတာ့ မထိေရာက္ပါ။ ပိန္သူေတြရဲ႕ ဇီဝကမၼ ဆိုတဲ့ သက္ရွိတို႔ ထံုးစံလုပ္ေပးေနရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ကုိယ္၌က ျမန္ျမန္ၾကီး လုပ္ေနသူေတြ ျဖစ္လို႔ (ကယ္လိုရီ) ေတြ ပိုရဘို႔ လိုပါတယ္။ စာသင္သလို ေျပာရရင္ အဆင့္ ၅ ဆင့္ရွိတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ခ်ိန္ထားပါ။
၁။ ခါတိုင္း တေန႔မွာ (ကယ္လိုရီ) ဘယ္ေလာက္ စားေနသလဲ။
၂။ စားေနတာထက္ ၅ဝဝ (ကယ္လိုရီ) ပိုစားပါ။ စားႏိုင္ေအာင္ တေန႔ ၃ ထပ္ကေန ၄-၅ ထပ္ စားျပစ္လိုက္ပါ။
၃။ (ဝိတ္)မ ပါ။ Gym သြားခ်င္သြား၊ အိမ္မွာဘဲ လုပ္လုပ္။
၄။ အေလးခ်ိန္ ျပန္ခ်ိန္ပါ။ တပါတ္အျပီး ၁-၂ ေပါင္တိုးရင္ ေကာင္းတယ္။ ၁ဝ ေပါင္ မတိုးခ်င္ပါနဲ႔။ က်န္းမာေရးအရ အေကာင္း မဟုတ္ပါ။ ၁ လကုန္ရင္ ၅-၈ ေပါင္ တိုးတာ ေကာင္းတယ္။
၅။ အေလးခ်ိန္ ဆက္မတိုးရင္ ေနာက္ထပ္ (ကယ္လိုရီ) ၂၅ဝ ပိုစားပါေလ။
တေန႔ (ကယ္လိုရီ) ဘယ္ေလာက္လိုတာ သိဘို႔ “ဦးတိက်” ေတြအတြက္ ေဖၚျမဴလာ ရွိတယ္။ အရင္ဆံုး ဘာမွမလုပ္ဘဲ ေနတဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ လိုမဲ့ႏႈန္းထားကို တြက္ရတယ္။ Resting Metabolic Rate (RMR) လဲေခၚတယ္ Basal Metabolic Rate (BMR) လဲေခၚတယ္။ လမ္းလဲမေလ်ာက္၊ ေျပးလဲမေျပး၊ အသားေလးေနတံုး ကိုယ္ခႏၶာက အသက္ရွဴဘို႔၊ ႏွလံုးခုန္ဘို႔၊ အစာေျခေနဘို႔ စတာေတြရဲ႕ ဇီဝအလုပ္ေတြအတြက္ လိုအပ္ခ်က္ကို ေျပာတာပါဘဲ။
ပ်င္းေတာ့ ပ်င္းစရာၾကီး။ သခ်ၤာလို ထပ္ရွင္းရအုန္းမယ္။
RMR = 9.99w + 6.25h - 4.92a + 166g-161
w = ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ကီလိုဂရမ္၊ h = အရပ္ စင္တီမီတာ၊ a = အသက္ ႏွစ္၊ g = က်ား-မ၊ (က်ား = 1 မ = 0)
တေန႔တာလိုမဲ့ (ကယ္လိုရီ) သိဘို႔ RMR ကို 1.25 နဲ႔ ေျမွာက္လိုက္ပါ။
ပိုျပီး စားႏိုင္ေအာင္ စားပံုစားနည္း ေျပာင္းသင့္ရင္ ေျပာင္းရမယ္။ အဝစား ၃ ခါနဲ႔ သြားရည္စာ ၂ ခါ၊ ၃ ခါ စားပါ။ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဘက္ရည္ ေသာက္မဲ့အစား၊ ႏြားႏို႔၊ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ ေသာက္ပါ။ ေပါင္မံု႔စားရင္ အညိဳက အျဖဴထက္ ပိုတယ္။ အသီးအရြက္မွာလဲ ေရမ်ားမ်ား ပါတာမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ေဂၚဖီ၊ ပဲစိမ္းစားဥ၊ သခြါးသီးတို႔ထက္ အာလူး၊ ပဲမ်ိဳးစံု၊ မံုလာဥနီ၊ ေျပာင္းဖူး တို႔က သာတယ္။ အသီးေတြဆိုရင္ လိမ္ေမာ္၊ ပိခ်္၊ ဇီးသီး၊ ဖရဲသီးေတြထက္ ငွက္ေပ်ာသီး၊ သစ္ေတာ့သီး၊ ေထာပတ္သီး၊ နာနတ္သီး၊ ပန္းသီးေတြက သာတယ္။ (ဆု-ပ္)ဆိုတဲ့ ဟင္းရည္ဆိုရင္ (ခရင္)ပါတာက အၾကည္ရည္ထက္ သာတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္သမွ် အစားအေသာက္ေတြထဲမယ္ စားသံုးဆီ ထည့္ရပါမယ္။ သံလြင္ဆီ၊ စားအုန္းဆီ၊ ေထာပတ္ဆီတို႔က ေနၾကာေစ့ဆီ၊ ပဲဆီတို႔ထက္ သာတယ္။ သာတယ္ဆိုတာ (ကယ္လိုရီ) ပိုရတာကို ေျပာတာပါ။ ေရွာင္သင့္တာေတြကေတာ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ မကိုက္တဲ့ trans-fats ေတြမ်ားတဲ့ (ပက္စထရီ)၊ ကိတ္၊ ကြတ္ကီး၊ ျပဳျပင္ထားတဲ့ အသား-ငါး၊ (မာဂ်ရင္)၊ အလြယ္ဝယ္ရတဲ့ အစားအစာေတြပါ။
မျဖစ္မေနစားရမွာက (ပရိုတင္း) ဓါတ္ပါ အစာေတြ ျဖစ္တယ္။ အသားမ်ိဳးစံု၊ ငါးမ်ိဳးစံု။ စားႏိုင္တဲ့ အသားအမ်ိဳးမ်ိဳးအျပင္ (ကယ္လိုရီ) မ်ားမ်ားပါတဲ့ ေထာပတ္၊ ဒိန္၊ (ေအာလစ္ဖ္)ဆီ၊ (ခရင္မ္)ဆိုတာေတြ ထပ္ျဖည့္ပါ။ အသားမစားသူေတြလဲ ဝႏိုင္တာပါ။ ၾကြက္သားေတြ မာတင္းျပီး သန္ခ်င္ရင္ေတာ့ အသားစားသူမ်ားက ပိုသာပါတယ္။
စိတ္လႈတ္ရွားမႈေတြဟာ (ကလ္လိုရီ) အေတာ္ ျဖဳန္းျပစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ စိတ္ေအးေအးထားပါ။ လြမ္းစရာ ဝတၱဳေတြ မဖတ္နဲ႕။ ေဟာလိဝုဒ္က သရဲကား၊ (ေအလီယန္)ကား၊ (အက္ရွင္)ကားေတြ မၾကည္နဲ႔၊ ဇာတ္ မနာနာေအာင္ ရိုက္ထားတဲ့ ကိုရီးယားကား၊ ကုလားကားေတြ မၾကည့္နဲ႕။ ဗမာေတြ ဒါေၾကာင့္ ပိန္ေနတာ။
စားခိုင္းတာေတာ့ ဟုတ္ပါျပီ၊ စားခ်င္စိတ္ ပိုေကာင္းေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ ဗီတာမင္ B အုပ္စု ေဆးေတြက အေထာက္အပံ့ ျပဳပါတယ္။ Cyproheptadine (Cypon) ဆိုတဲ့ေဆးက (အလာဂ်ီ) စတာေတြအတြက္ ျဖစ္ေပမဲ့ Anorexia nervosa ေခၚတဲ့ စားခ်င္ေသာက္ခ်င္စိတ္ နည္းေနသူေတြကိုလဲ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးေတြဟာ နဲနဲေလး ျဖစ္လိုက္တာနဲ႔ က်သြား၊ ပိန္သြားျဖစ္တတ္တယ္။ (Cypon) တိုက္ရင္လဲ ခဏနဲ႔ ျပန္စားခ်င္ လာၾကမယ္။
ေနာက္တခုက အစပ္စားတဲ့လူ၊ (မဆလာ)ၾကိဳက္သူ၊ အခ်ဥ္ပါမွဆိုသူေတြ ခံတြင္းေတြ႕ရင္ စားသာစားပါေလ။ အစပ္တို႔၊ ဟင္းခပ္အေမႊးအၾကိဳင္တို႔ဆိုတာ စားခ်င္လာေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ တန္ခိုးရွိတယ္။ တရူပ္နံနံ (ၾကံမဆိုင္) ခပ္ထားတဲ့ ဟင္းခ်ိဳရည္က ပိုခ်ိဳသလို မဟုတ္လား။ “ႏွာညြန္႔ကို ျခဴတတ္ေသာ” ဆိုတဲ့အစားေပါ့။ ငရုပ္သီးက မတူတဲ့ အက်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳး ရေစပါတယ္။ အစပ္ေတြဟာ (ကယ္လိုရီ) ပိုသံုးလို႔ ပိန္ေစတယ္။ အစပ္ပါမွ စားခ်င္စိတ္ပိုလို႔ ဝေစမယ္။
ကိုယ္ခႏၶာ ၾကီးထြားေစတဲ့ ေဟာ္မုန္းဆိုတာ လူ႔ဦးေႏွာက္ကေန ထုတ္ေပးေနတယ္။ အေလးမသူမ်ား ၾကြက္သားေတြ သန္မာလာတာ သူ႔အစြမ္းပါ။ သဘာဝ မဟုတ္ဘဲ အပိုေဆာင္းခ်င္သူေတြအတြက္ (စတီရြိဳက္) ေဟာ္မုန္း ေဆးေတြလဲ ရွိပါတယ္။ Human Growth hormone (HGH), Growth factors and Testosterone-based analogs ဆိုတာေတြပါ။ ဒီေဆးေတြကို အရြယ္လြန္သူ ေယာက္်ားေတြအတြက္ေရာ အားကစားသမားမ်ားအတြက္ပါ သံုးေနတာျဖစ္တယ္။ အိုလံပစ္ ဆုတံဆိပ္ ျပန္အပ္သူေတြ မနည္းေတာ့ဘူး မဟုတ္လား။ ေဟာ္မုန္းဆိုတာ အစြမ္းၾကီးသလို သတိၾကီးၾကီးလည္းထား သံုးရတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။
ဂ်ပန္ (ဆူမို) နပမ္းသမားနည္းက “(ကယ္လိုရီ)မ်ားတဲ့ အစာေတြစား၊ အဆီ မမ်ားေစနဲ႔”။ (အင္စူလင္) ဆိုတဲ့ သၾကားဓါတ္ ထိန္းတဲ့ ေဟာ္မုန္းကို ဆြေပးလို႔၊ (ကယ္လိုရီ) မ်ားရင္ သိမ္းထားတဲ့ အဆီကို ထုတ္မသံုးစရာ မလိုေတာ့ဘူး။ တခါတည္း မ်ားမ်ား စားႏိုင္ေအာင္ တခ်ိဳ႕က မနက္ေစာေစာစာ မစားဘဲေနတယ္။ သူလို ကိုယ္လိုေတြက တေန႔မွ ၂ဝဝဝ-၃ဝဝဝ သာ စားတယ္။ (ဆူမို) နပမ္းသမားေတြ တေန႔ကို (ကယ္လိုရီ) ၆ဝဝဝ ကေန ၂ဝဝဝဝ အထိ စားသတဲ့။ အရက္ (ဘီယာ)လဲ ေသာက္ပါတဲ့။ သူလို ကိုယ္လိုဘဲေပါ့။ တထိုင္ထဲ ဘီယာ ဗူး ၁ဝဝ ကုန္သူဆိုတာ ရွိဆိုဘဲ။ ေလ့က်င့္ခန္းကို ပိုျပီး၊ ျပင္းျပင္း ထံထံ၊ ေန႔စဥ္မွန္မွန္၊ လုပ္တာေၾကာင့္ စားခ်င္စိတ္ေတြ ပိုလာေစတယ္။
က်န္းမာေရးသတင္း အသစ္စက္စက္တခုက ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ ေမ်ာက္ေတြကို စုထားျပီး စမ္းတဲ့အခါ၊ အေကာင္ၾကီး ေတြက ႏိုင္ခ်င္တာေၾကာင့္ စိတ္ညစ္ရတဲ့ ေမ်ာက္ေတြမွာ အဆီစုျပီး၊ ဝမ္းေခါင္း က်ယ္လာသတဲ့။ ေကာက္ခ်က္ဆြဲရင္ စိတ္ဒုကၡရရင္ ဝတယ္ဆိုဘဲ။ ႏိုင္လိုမင္းထက္ အႏွိပ္စက္ခံေနရသူမ်ား အေတာ္ဘဲေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဒီ သီအိုရီက လူေတြအတြက္ မွားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ဆိုရင္ အမွားၾကီး မွားတယ္။ စိတ္ေသာက မ်ားတိုင္းသာ ဝရရင္လား ဗမာျပည္မွာ (ဆူမို) သမားခ်ည္းသာ ျဖစ္ေတာ့မယ္။
ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ “ေရာဂါ ကင္ရွင္း၊ ထမင္းဟင္း မ်ားမ်ား၊ ေဆးဝါးလဲစား၊ အေလးလဲ မပါ” ခင္ဗ်ား။ စားနည္းလည္း သိျပီ။ စားခ်င္ေအာင္ လုပ္နည္းလည္း သိျပီ။ စားခ်င္တာ စားႏိုင္တဲ့ဘဝမ်ိဳး ရဘို႔ကေတာ့ ေမ်ာက္ဆိုးမ်ား ႏွိပ္စက္တာ မခံၾကပါနဲ႔ ခင္ဗ်ား။
Dr. တင့္ေဆြ
Computer Eye Strain ကြန္ျပဴတာနဲ႔ မ်က္စိ
တီဗြီေတြ၊ ကြန္ျပဴတာေတြ မေပၚခင္က လူ႔မ်က္စိဆိုတာ Hunters' eyes
မုဆိုး-မ်က္စိလို သံုးဘို႔သာ လိုခဲ့တယ္။ ကြန္ျပဴတာ သံုးသူေတြ မ်က္စိမွာ
တခုခုလာျဖစ္တာကို (ကြန္ပလိန္႔) လုပ္သူ ၅ဝ% ရွိတယ္။ ေခါင္းကိုက္၊ မ်က္စိဝါး
အျပင္ အားအင္ ကုန္သလို ခံစားလာရသူေတြလဲ ရွိတယ္။ ခုထိေတာ့ ရုတ္တရက္
ဆိုးဝါးတဲ့ Glaucoma ေရတိမ္ နဲ႔ ကြန္ျပဴတာ သံုးတာ ဆက္စပ္မႈ မေတြ႔ရေသးပါ။
Computer Vision Syndrome (CVS) ျဖစ္တာေတြ သက္သာဘို႔ အလုပ္စခန္း၊
လူအေနအထား၊ မ်က္မွန္၊ ကြန္ျပဴတာမ်က္ႏွာျပင္မွာ လိုတာေတြ ျပင္ျပီး မ်က္စိ
ေလ့က်င့္ခန္းေတြနဲ႔ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
မ်က္စိဆရာဝန္နဲ႔ မ်က္စိစစ္ပါ။ National Institute of Occupational Safety and Health (NIOSH) အဆိုအရ ၁ ႏွစ္ ၁ ခါ စစ္ပါ။ သက္သာေစနည္း ၁ဝ နည္း ေျပာပါမယ္။
1. အလုပ္ေနရာမွာ အလင္းေရာင္ မွန္-ေကာင္းပါေစ။ လင္းလြန္းတာလဲ မေကာင္းပါ။ ရံုးေတြမွာ အမ်ားဆံုး ထြန္းထာတဲ့ အလင္းေရာင္ထက္ ထက္ဝက္သာ လိုတတ္ပါတယ္။ ျပဴတင္းေပါက္ လိုက္ကာေတြ ခ်ထားပါ။ အလင္းေရာင္လာရာက ကိုယ့္ (ေမာ္နီတာ) ေနာက္က-ေရွ႕က မျဖစ္ေစပါနဲ႔။ Overhead fluorescent lights သံုးရင္ အဆင္မေျပသူေတြ ရွိတယ္။ (ေမာ္နီတာ) အလင္းက အခန္းထက္ ပိုသင့္တယ္။ ေနာက္ေက်ာက နံရံမွာ ကပ္မေနသင့္ပါ။ ပိုအေရးၾကီးတာက ကိုယ့္ေရွ႕မွာ နံရံရွိေနတာ မေကာင္းပါ။ ပရိုဂရမ္တခု Install လုပ္ေနတံုး Screen ကို စိုက္ၾကည့္မေနပါနဲ႔။
2. ေျပာင္ေခ်ာေနတဲ့၊ အလင္းျပန္ႏိုင္တဲ့ နံရံေတြက မေကာင္းဘူး။ နံရံ ေဆးျပင္သုတ္ပါ။ Wall paper ကပ္ပါ။ လိုအပ္ရင္ ကိုယ့္ကြန္ျပဴတာမွာ Anti-glare screen တပ္ပါ။ မ်က္မွန္တပ္ရသူဆိုရင္ Anti-reflective (AR) coating ပါတာကို သံုးပါ။
3. Display အဆင့္ျမွင့္ေပးပါ။ CRT screens ေတြအစား Flat-panel liquid crystal display (LCD) သံုးပါ။ ပိုၾကီးတာ ပိုေကာင္းတယ္။ Desktop computer ေဒါင့္ျဖတ္မ်ဥ္း 19 inches ျဖစ္ပါေစ။
4. ကြန္ျပဴတာ မ်က္ႏွာျပင္ရဲ႕ Brightness and contrast ကို Adjust လုပ္ပါ။ အလုပ္ခြင္နဲ႔ တူေနတာ ေကာင္းတယ္။ စမ္းသပ္နည္း တခုကေတာ့ Web page အျဖဴခံကို ဖြင့္ထားတဲ့အခါ အလင္းေရာင္က အဲဒီက လာေနတာဆိုရင္ မ်ားတယ္။ Dull and gray ျဖစ္ေနရင္လဲ နည္းတယ္။
5. Text size နဲ႔ Color ေတြလဲ ကိုယ္နဲ႔ ကိုက္ပါေစ။ အေကာင္းဆံုး Text size ဆိုတာ ကိုယ္စာဖတ္ေနၾက စာလံုး အရြယ္ရဲ႕ ၃ ဆ ရွိသင့္တယ္။ အျဖဴခံေပၚက အနက္စာလံုး ပိုေကာင္းတယ္။
6. မၾကာမၾကာ မ်က္ေတာင္ ပိုခတ္ေပးပါ။ အခန္းမွာ ေလကေျခာက္ေသြ႔ေနတာ မေကာင္းပါ။ မိနစ္ ၂ဝ တခါ ၁ဝ ၾကိမ္ မ်က္ေတာင္ခတ္ပါ။
7. မ်က္လံုး ေလ့က်င္ခန္း လုပ္ပါ။ မိနစ္ ၂ဝ တခါ၊ ကြန္ျပဴတာကေန အေဝး (ေပ ၂ဝ အေဝး) ကို ၂ဝ စကၠန္႔ၾကာ ၾကည့္ေပးပါ။ ေနာက္တနည္းကေတာ့ ပိုျပီးေဝးတဲ့ဆီကို ၁ဝ-၁၅ စကၠန္႔ၾကာ ၁ဝ ခါ ၾကည့္ေပးပါ။
8. မၾကာမၾကာ ကြန္ျပဴတာအလုပ္ကေန နားေပးပါ။
9. ခ်ထားတဲ့ စာရြက္ၾကည့္လိုက္၊ ေမာနီတာၾကည့္လိုက္ မေကာင္းပါ။ Copy stand ကို Monitor မွာဆင္ပါ။ Desk lamp လိုရင္ သံုးၾကည့္ပါ။ စားပြဲ၊ ကုလားထိုင္ အနိမ့္-အျမင့္ အဆင္ေျပပါေစ။ Ergonomic furniture ေကာင္းပါတယ္။ Computer screen က ကိုယ့္မ်က္စိနဲ႔ ၂ဝ-၂၄ လကၼ ကြာပါေစ။ Screen အလည္မွတ္ဟာ ကိုယ့္မ်က္စိရဲ႕ ေအာက္ ၁ဝ-၁၅ ဒီဂရီ နိမ့္ေနပါေစ။
10. Computer eyewear သံုးဘို႔ စဥ္းစားပါ။ Computer glasses ေတြဟာ Bifocals တို႔ Progressive lenses မ်က္မွန္တို႔ သံုးရသူေတြအတြက္လဲ ေကာင္းပါတယ္။
Computer Glasses ဆိုတာဘာလဲ။
မ်က္မွန္ဟာ ၂၈ လကၼ ဖိုးကပ္စ္ လုပ္ႏိုင္ရင္ ကြန္ျပဴတာနဲ႔ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ Optical quality ေကာင္းဘို႔ေတာ့လိုတယ္။ စပါယ္ရွယ္ လုပ္ေပးထားတဲ့ မ်က္မွန္ကုိမွ Computer glasses ေခၚပါတယ္။ Trifocals နဲ႔ Weak Bifocals ေတြလဲ သံုးလို႔ေတာ့ ရတယ္။ မေကာင္းလွပါ။ ဒီမ်က္မွန္ေတြရဲ႕ ဆံုခ်က္က မွန္ရဲ႕ ေအာက္ေျခမွာ ရွိျပီး၊ ကြန္ျပဴတာ-မ်က္ႏွာျပင္က မ်က္စိနဲ႔ တည့္တည့္ ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ေခါင္းကို ျပင္ေနရတာက လည္ပင္း ၾကြက္သားေတြ နာေစတယ္။ ရိုးရိုး စာၾကည့္ မ်က္မွန္ေတြက ပိုေတာ့ ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၁၄ လကၼ ဖိုးကပ္စ္ ျဖစ္တာ မ်ားလို႔ ေခါင္းကို ေရွ႕ငံု႔ရေတာ့မယ္။ လည္ပင္း-ပခံုး နာေစမယ္။ မ်က္စိေစြ ၾကည့္ေနရလိမ့္မယ္။ ေခါင္းကုိက္လာမယ္။ မ်က္စိ နားထင္ေဘးမွာ အရစ္ေတြထင္ေစမယ္။
မုဆိုးနဲ႔စေတာ့ အေကာင္နဲ႔ အဆံုးသတ္ရမွာေပါ့။ အဲလိုျဖစ္တာကို Crow Foot ေခၚတယ္။ “ငွက္ေျခ” ေပါ့။ ကြန္ျပဴတာနဲ႔ လုပ္ရတာ ၾကာလို႔ ျဖစ္ေနျပီးမ်ား ျပင္လို႔ရပါတယ္။ Nicole Kidman လဲ အဲလို လုပ္ထားတာပါ။
Dr. တင့္ေဆြ
မ်က္စိဆရာဝန္နဲ႔ မ်က္စိစစ္ပါ။ National Institute of Occupational Safety and Health (NIOSH) အဆိုအရ ၁ ႏွစ္ ၁ ခါ စစ္ပါ။ သက္သာေစနည္း ၁ဝ နည္း ေျပာပါမယ္။
1. အလုပ္ေနရာမွာ အလင္းေရာင္ မွန္-ေကာင္းပါေစ။ လင္းလြန္းတာလဲ မေကာင္းပါ။ ရံုးေတြမွာ အမ်ားဆံုး ထြန္းထာတဲ့ အလင္းေရာင္ထက္ ထက္ဝက္သာ လိုတတ္ပါတယ္။ ျပဴတင္းေပါက္ လိုက္ကာေတြ ခ်ထားပါ။ အလင္းေရာင္လာရာက ကိုယ့္ (ေမာ္နီတာ) ေနာက္က-ေရွ႕က မျဖစ္ေစပါနဲ႔။ Overhead fluorescent lights သံုးရင္ အဆင္မေျပသူေတြ ရွိတယ္။ (ေမာ္နီတာ) အလင္းက အခန္းထက္ ပိုသင့္တယ္။ ေနာက္ေက်ာက နံရံမွာ ကပ္မေနသင့္ပါ။ ပိုအေရးၾကီးတာက ကိုယ့္ေရွ႕မွာ နံရံရွိေနတာ မေကာင္းပါ။ ပရိုဂရမ္တခု Install လုပ္ေနတံုး Screen ကို စိုက္ၾကည့္မေနပါနဲ႔။
2. ေျပာင္ေခ်ာေနတဲ့၊ အလင္းျပန္ႏိုင္တဲ့ နံရံေတြက မေကာင္းဘူး။ နံရံ ေဆးျပင္သုတ္ပါ။ Wall paper ကပ္ပါ။ လိုအပ္ရင္ ကိုယ့္ကြန္ျပဴတာမွာ Anti-glare screen တပ္ပါ။ မ်က္မွန္တပ္ရသူဆိုရင္ Anti-reflective (AR) coating ပါတာကို သံုးပါ။
3. Display အဆင့္ျမွင့္ေပးပါ။ CRT screens ေတြအစား Flat-panel liquid crystal display (LCD) သံုးပါ။ ပိုၾကီးတာ ပိုေကာင္းတယ္။ Desktop computer ေဒါင့္ျဖတ္မ်ဥ္း 19 inches ျဖစ္ပါေစ။
4. ကြန္ျပဴတာ မ်က္ႏွာျပင္ရဲ႕ Brightness and contrast ကို Adjust လုပ္ပါ။ အလုပ္ခြင္နဲ႔ တူေနတာ ေကာင္းတယ္။ စမ္းသပ္နည္း တခုကေတာ့ Web page အျဖဴခံကို ဖြင့္ထားတဲ့အခါ အလင္းေရာင္က အဲဒီက လာေနတာဆိုရင္ မ်ားတယ္။ Dull and gray ျဖစ္ေနရင္လဲ နည္းတယ္။
5. Text size နဲ႔ Color ေတြလဲ ကိုယ္နဲ႔ ကိုက္ပါေစ။ အေကာင္းဆံုး Text size ဆိုတာ ကိုယ္စာဖတ္ေနၾက စာလံုး အရြယ္ရဲ႕ ၃ ဆ ရွိသင့္တယ္။ အျဖဴခံေပၚက အနက္စာလံုး ပိုေကာင္းတယ္။
6. မၾကာမၾကာ မ်က္ေတာင္ ပိုခတ္ေပးပါ။ အခန္းမွာ ေလကေျခာက္ေသြ႔ေနတာ မေကာင္းပါ။ မိနစ္ ၂ဝ တခါ ၁ဝ ၾကိမ္ မ်က္ေတာင္ခတ္ပါ။
7. မ်က္လံုး ေလ့က်င္ခန္း လုပ္ပါ။ မိနစ္ ၂ဝ တခါ၊ ကြန္ျပဴတာကေန အေဝး (ေပ ၂ဝ အေဝး) ကို ၂ဝ စကၠန္႔ၾကာ ၾကည့္ေပးပါ။ ေနာက္တနည္းကေတာ့ ပိုျပီးေဝးတဲ့ဆီကို ၁ဝ-၁၅ စကၠန္႔ၾကာ ၁ဝ ခါ ၾကည့္ေပးပါ။
8. မၾကာမၾကာ ကြန္ျပဴတာအလုပ္ကေန နားေပးပါ။
9. ခ်ထားတဲ့ စာရြက္ၾကည့္လိုက္၊ ေမာနီတာၾကည့္လိုက္ မေကာင္းပါ။ Copy stand ကို Monitor မွာဆင္ပါ။ Desk lamp လိုရင္ သံုးၾကည့္ပါ။ စားပြဲ၊ ကုလားထိုင္ အနိမ့္-အျမင့္ အဆင္ေျပပါေစ။ Ergonomic furniture ေကာင္းပါတယ္။ Computer screen က ကိုယ့္မ်က္စိနဲ႔ ၂ဝ-၂၄ လကၼ ကြာပါေစ။ Screen အလည္မွတ္ဟာ ကိုယ့္မ်က္စိရဲ႕ ေအာက္ ၁ဝ-၁၅ ဒီဂရီ နိမ့္ေနပါေစ။
10. Computer eyewear သံုးဘို႔ စဥ္းစားပါ။ Computer glasses ေတြဟာ Bifocals တို႔ Progressive lenses မ်က္မွန္တို႔ သံုးရသူေတြအတြက္လဲ ေကာင္းပါတယ္။
Computer Glasses ဆိုတာဘာလဲ။
မ်က္မွန္ဟာ ၂၈ လကၼ ဖိုးကပ္စ္ လုပ္ႏိုင္ရင္ ကြန္ျပဴတာနဲ႔ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ Optical quality ေကာင္းဘို႔ေတာ့လိုတယ္။ စပါယ္ရွယ္ လုပ္ေပးထားတဲ့ မ်က္မွန္ကုိမွ Computer glasses ေခၚပါတယ္။ Trifocals နဲ႔ Weak Bifocals ေတြလဲ သံုးလို႔ေတာ့ ရတယ္။ မေကာင္းလွပါ။ ဒီမ်က္မွန္ေတြရဲ႕ ဆံုခ်က္က မွန္ရဲ႕ ေအာက္ေျခမွာ ရွိျပီး၊ ကြန္ျပဴတာ-မ်က္ႏွာျပင္က မ်က္စိနဲ႔ တည့္တည့္ ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ေခါင္းကို ျပင္ေနရတာက လည္ပင္း ၾကြက္သားေတြ နာေစတယ္။ ရိုးရိုး စာၾကည့္ မ်က္မွန္ေတြက ပိုေတာ့ ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၁၄ လကၼ ဖိုးကပ္စ္ ျဖစ္တာ မ်ားလို႔ ေခါင္းကို ေရွ႕ငံု႔ရေတာ့မယ္။ လည္ပင္း-ပခံုး နာေစမယ္။ မ်က္စိေစြ ၾကည့္ေနရလိမ့္မယ္။ ေခါင္းကုိက္လာမယ္။ မ်က္စိ နားထင္ေဘးမွာ အရစ္ေတြထင္ေစမယ္။
မုဆိုးနဲ႔စေတာ့ အေကာင္နဲ႔ အဆံုးသတ္ရမွာေပါ့။ အဲလိုျဖစ္တာကို Crow Foot ေခၚတယ္။ “ငွက္ေျခ” ေပါ့။ ကြန္ျပဴတာနဲ႔ လုပ္ရတာ ၾကာလို႔ ျဖစ္ေနျပီးမ်ား ျပင္လို႔ရပါတယ္။ Nicole Kidman လဲ အဲလို လုပ္ထားတာပါ။
Dr. တင့္ေဆြ
Subscribe to:
Posts (Atom)